21 Temmuz 2006 Cuma

Isin Uzmanina Sormak

Bazi konular var ki, "ah iste gozunu sevdigimin Turkiyesinde olmak vardi" diyor insan. Ne mi mesela: saglik. Pazartesi gunu oglanin dizlerinde minik kabarciklar olusmaya basladi. Sali, carsamda azaldi. Persembe artti. Hadi dedik doktora goturelim, goturelim de, burada uzman doktora oyle cat kapi gidilmiyor. Sabahtan en az 30 dermatologun ofisini ariyorum hepsi agustos sonuna kadar dolu. Bazilari ekim ayindan bahsediyor, deli olmamak isten degil. Eger acilse, ya acile gidin ya da 911'i arayin diyorlar. Ya da aile doktorunuzu arayin ilk diye mesaj koymuslar. Yanik ya da bulasici bir durum yok ama icimiz rahat degil. Pediatrist'e gidiyoruz, 2 doktor goruyor yorum yapamiyor. Iste burada kopuyorum. Neden mi? Cunku 2 aylik bebekte dokuntu gibi ensesinde baslayan ve mantar diye diye bizi yanlis yonlendiren bu doktorlar bana, eger ilgi alanlari icinde olmayan bir konuysa uzmanina git dersini verdiklerinden bu yana, ne kulagindaki siviyi, ne vucudundaki egzemayi anlayamadiklarindan tekrar uzman doktor bulmaya calisiyorum. Calisiyorum da, nafile. Ogleden sonra tekrar sariliyorum telefona. Ola ki birisi randevusunu iptal etmistir ya da en erken bana ne zaman randevu verebilir diye. Doktora gitme capimi genisletiyorum. Haftaya tatile gidecegimiz bolge de dahil olmak uzere bir 50 yer daha araniyor. Hepsi "sorry, we're booked until October" demiyor mu, inanamiyorum. Bu arada bazi yerleri tekrar ikinciye ariyorum. Kadin gulerek sabahtan aramistiniz diyor.

Iste boyle bu ulke. Acillik bir durum yok ama uzmanina sormamiz lazim, ya su cicegiyse, ya da virutik bir hastalik basladiysa diye diye ben doktor bulamiyorum. Kendi dermatologu sadece sali ve persembeleri calisiyor. Bari ocak ayina randevu alayim diye mesaj birakiyorum. Iste sirf bu yuzden su anda TR'de olmak istiyorum. Degil ki kap cocugu, disari cik, caddelerde birisinde yazan "Deri Hastaliklari Uzmani" yazan tabeladaki ofise gir. Ona bile gerek yok, ana cocuk sagligi ofisindeki hekim gorsun ve yorumunu yapsin. Cunku pratik olarak bizim ulkemizin hekimlerinin iyi olduguna inaniyorum ben.

MalPractice (MP) bu ulkedeki hekimleri mahvediyor. Zaten bir doktor ofisine girmeye gorun. Ilk kayit esnasinda sanki ev aliyormuscasina, abartmaksizin herhalde 10 ayri dokuman, kagit var, tek tek imzalanip sigorta bilgileri veriliyor. Sigortasizsaniz sizi kabul etmeme haklari var ama hastaneye giderseniz sigortasiz olsaniz da almalari gerekiyor. Tamam bu MP'in iyi taraflari da var. Eger konu ciddiyse ilerde baslarina birsey gelmesin diye ve ozellikle de hasta tarafindan istenmisse her tetkik yapilir ama basit seyler icin grip, nezle, oksuruk, ust solunum yollari enfeksiyonu, kas agrilari fasulyeden hastalik sayilip, gecene kadar gecer felsefesiyle bakilmaz, ilac verilmez. Ozellikle genc hekimler daha bir ilacsiz tedaviden yana olup vucudun bagisiklik sisteminin artacagindan recetesiz satilan ilaclara bile ragbet edilmez.

Saglik faturalari konusuna hic girmiyeyim. Sigortali olanlar da kendi aralarinda yillik deductible, co-pay gibi harcamalar yaparak diyelim ufak odemelerde bulunuyorlar. Bizim odememiz, uzman dr icin $30 ve yillik sinir yok gitmek icin. Aylik bordrodan da belirli kesinti oluyor. Ya sigortasizsaniz.... Himmmm sanirim minik bir visit $250'dan baslar. Diyelim geldiniz ve hasta olup doktora gittiniz? Ya daha sonra adresinize gonderilen faturayi oduyorsunuz, ya da cogu turistin yaptigi gibi yanlis adres veriliyor ya da fatura yirtip atiliyor. Meksikalilar neden siniri gecip, bebeklerini dogurup, 18-20bin$ arasinda degisen dogum harcamalarini devlete yikip sonra da ortadan toz oluyorlar. Sezaryansa bu rakan 5bin$ daha artiyor.

Sanirim hem Amerika icin hem TR icin "ici seni yakar, disi beni" soylemi gecerli. Belirli seyler belirli duzeyde iyi ama ha dedigin zaman uzmana gitmek cok zooooooooor burada, bunu paylasmak istedim.

Sonuc mu ne? Yilmadim ve mutlaka birisini bulabilirim deyip, nihayet Bronx'da bir doktor buldum yarin sabaha. Bakalim neymis?

10 yorum:

Adsız dedi ki...

he he he :-)).
Figencim,
siz var cok uzak kalmak, cok
unutmak.
"ah iste gozunu sevdigimin Turkiyesinde olmak vardi" :
sev onun gozunu de oysun senin gozunu!!
"pratik olarak bizim ulkemizin hekimlerinin iyi olduguna inaniyorum ben" : bildik bir kac tanesi haricindeki uni.lerin mezunlarinin eline dus de bir hele, mantar gibi her yerde biten 4 duvari bile olmayan tabela uni-lerin kasap ciragi olamayacak mezunlarinin eline dus de bir hele. us-te bir dr birisini yanlis tedavi etti, zarar verdi, sonrasinda neler olabilecegini dusun. anatolia-da sag kalabildigine, ustune seni borclu cikarmadiklarina dua edersin, hele bir de dr memursa. orneklerine hic girmeyeyim, ciltler yetmez. onu birak iskence yapan, baskalarinin iskencesini ortbas eden dr-lerin basina us-te neler gelir. ya anatolia-da ? ya anatolia-da hastane kapilarindan geri cevrilip kabul edecek hastane aranirken yollarda olenler. hastane masraflari odeyemeyip anatolian hastanelerinde aylarca rehin tutulanlar.
her tur mafya cirit atarken anatolian organ mafia da dunya capinda nam saldi uzun yillardir.
gerisini hic eselemeyeyim. anatolia-da karsilasilabilecekleri us-te hayal etmek bile imkansiz. muayene isleri artik anatolia-da da zorlasti, aile hekimligi hikayesi gectigimiz pt-den itibaren anatolia-da da basladi. dr-lerin aylarca sonrasina gun vermesi, anatolia-dan hic bir zaman eksik olmadi ki. duyumlarimiza gor, aile hekimligi soyle bir zirvalikla basladi burada : eger aile hekimi %5-10 gibi hastasini baska yere sevkederse, maasindan kesilecek, ne kadar cok kendisi hallederse o kadar cok pirim alacak. olaya anatolian tarzi bakarsak anlattiklarindan benim anladigim su, sen uzman dr-ye 30usd vererek mua. olmak istiyorsun, ve muhtemelen bunlari 30usd-lik hastalar icin gunde 2-3 gibi kontenjanlari var, o yuzden 1, 1.5 ay sonraya diyorlar. anatolia-da da durum pek farkli degil. bu kontenjan hikayeleri yuzunden bombos koskocaman hasteneden geri cevrildigimi hatirliyorum, olsen kimin umurunda. sen 250usd ya da belki ikisinin ortasi bir ucrete mua. olmayi kabul etsen,
kimsenin seni kapisindan cevirecegini sanmiyorum.

Adsız dedi ki...

iyi de sorun burada dr'a ulasa-ma-mak. eger acil bir isin var ama ER'a gitmek istemeyip de uzmanina gorunmek istiyorsan inan sacini basini yoluyorsun Tansu. TR'de ulasamayacagimi dusunemiyorum hic. SSK ya da devlet hast'de bahsetmiyorum, dr'un muayenehanesine gitmekten konusuyorum. rutin bir dis bakimina 2 ay sonrasina gun veriyorlar, gozlerinde alerji var (gecen sene de bunu yasadik) gene bana 3 ay sonrasina gun verdiler. Hafta sonu calisan dr bulmak pratik olarak imkansiz, simdi yaz da cumalari da hele ogleden sonra kimse ofisinde degil.

Organ mafyasi, aile hekimligi vs. girmiyorum. amacim iki ulkeyi ayni bazda karsilastirmak degildi. ama bir dr'a erisebilirlik acisindan cok zayiflar. bana telefonla ya da emaille bile yanit vermiyor liable olmamak icin. MP denilen konu fazlasiyla abarti ve sorumlu olmamak icin de kendi konulari disinda baska konuya ASLA yorum yapmiyorlar, doktor bile refer etmekten kaciniyorlar. sen hayal edebilir misin bir pediatrist bana KBB'ci ismi vermesin? ama isin ucunda mahkemelik olmak var yanlis giderse. Gercekte aslinda imzaladiklarinla kendinileri de o kadar garantiye aliyorlar ki, bakma oyle yolda cukura dustum dava acayim durumu da kolay kolay siradan bir vatandas icin islemiyor. Cogu zaten kurumsallamis buradaki dr'in. 3-5 hekim bir araya gelip sirket seklind e kuruyorlar muayenehanelerini.

Velhasili kelam; John Q'yu izlediginse cok da abarti degil yasananlar.

Ha bu arada sorun para degil randevu alamamada. Visiti 250$ da olsa zaten fatura sana baska bir billing ofis'den geliyor. Sigortan da varsa seni sigorta sirketin kapsiyor zaten. Sorun bir doktora ulasamamak. Komik degil mi ekime kadar dolu olmalari?

Adsız dedi ki...

uzmana ulasamama konusunda bir "gap" var. uzmana ulasilamamasinin, randevu alinamamasinin nedeni ne ? kapitalizmin besiginde, bunun nedeni paraya doymusluk, tokgozluluk, tembellik felan olamaz gibi.
anatolia-da tamamen private or firm halinde calisan uzmanlara ulasirsin
(tabi kim yerlerde hic dr bulamama ihtimalin de var).
bayila bayila hasta/musteri kabul ederler. dakikayi gecmese bile seans basi ortalama 80-100 tl
(eve cagirirsan 300-400tl) aldiklari, ve o para da ortalama anatolians icin oldukca yuksek oldugundan, o kadar booked olmazlar. 10 hastadan en fazla 1-ine fatura kestikleri,
ve gunde 100 hasta kabul etseler de kimse bir sey demedigi icin, hasta geri cevirmezler, cok booked olsalar bile, illa bir araya sIkIstIrIrlar.
ER, aile dr oluyor galiba. sigortali olarak 30usd senden cikacak, 30usd-de sigorta dr-ye odese (anlasmalari normal tarifenin muhtemelen oldukca altindadir), bu gibi durumlarda 250usd-si olan sigortasiz bir hasta gibi dr-nin kapisini calinca (tanidik olmazsa zor olabilir) pek de geri cevirmezler gibi geliyor bana. anatolians kapitalizmi en cok big brother-indan ogreniyor yani.

Adsız dedi ki...

bir de bicak parasi hikayesi felan var, guya yasak. ulastigin yari private calisan bir uzman dr ise,
extra avantajlarin da onu sular seller gibi acilabilyor. aylarca booked gozuken, hatta varligindan bile haberdar olmadigin bir suru facility, bir bakiyorsun aninda available. anatolia-da bir de soole bir durum var, ilac firmalariyla pek cok dr arasindaki iliski us-tekilerin dudaklarini ucuklatabilir; % -den, maastan, ev dosemeye, arabaya, villaya, us-te cocuk okutmaya kadar gider. boyle bir ortamda odeme garantili hastayi/musteriyi kapidan dondurmeye pek raslanmaz haliylen. 5-10 senedir ara sira boyyuk saglik skandallari/yolsuzluklari patlak veriyor anatolia-da. tabi ki hic bir sey olmuyor. kabak hep ortaya cikartanlarin basina patlatiliyor. mp mevzusu abartiliyor olabilir,
fakat orada insan hayati cok pahali.
anatolia-da ise sudan ucuz. dr, yeri gelir kocakari yontemleri bile tavsiye edebilir, uygulayabilir. otopedistlerle ortak calisan kirik-cikikcilar biliyorum ki, hastalar 2.sinden cok daha memnundu. ilkokul mezunu olmayan mahalle discileri biliyorum, cok komik eleman tam donanimli muayenehane acip yaninda diplomali disci calistirmaya basladiydi sonradan. uzman yerine calisan pratisyenler olagan anatolia-da. aneztezist olarak amaliyatlara giren, ustelik dr-lerle anlamiyorlar bir seyden diye dalga gecen ortaokul mezunu temizlik gorevlileri. ozel hastanelerde, uzman sanip mua. oldugun fakat dr, hatta uni. diplomasi bile olmayan tipler.
us-te dr ulasa-ma-mak sorun diyorsun. muhtemelen dr-lerin epey tirstiklari birseyler var ki, rahat davranamiyorlar. anatolia-da ise her sey gibi saglik da lacka, diger seylerden bahsetmemin nedeni bu. anatolia-da adami suya goturup susuz getirirler. anatolia-da cogu dr icin hasta=para, geri cevrilir mi hic,
hem de dogru durust karisan-gorusen yokken. komik bir sey, pazara karisini gondermeyip kendi giden dr yaniyorum yav, cunku butun pazarcilar adamin hastasi ve 5 kurus para almiyorlar.

Adsız dedi ki...

Sevgili Figen,
hay allah 2 satir diye baslamistim halbuki....
anatolia-daki genel gecer ilkelerden birisi de bildigin gibi "sadece olmayacak isleri degil, kendiliginden kolayca olmasi gereken islerini bile ancak tanidiklarinla halledebilmen". tanidiklar us-te de ise yariyordur. eger yakin tanidiginiz dr-ler olsa, muhtemelen islerin kolaylasabilecekti. anatolia-da olsaydiniz boyle dr-ler belki de fazlasiyla olacakti. iste boole.... siz yine de us-in kiymetini eyyi bilin. anatolia oranin arka bahcelerinden biri zaten. hic de yabanci bir yerde degilsiniz aslinda. selamlar.

acupofcaffein dedi ki...

Sevgili Figen,
Geçmiş olsun, umarım önemli birşeyi yoktur...
Türkiye'deki doktorlarımıza çok güveniyorum (not:annem babam dr olduğu için söylemiyorum bunu!!!).
USA'de birgün diş dr.gitmiştim. bana ağrıkesici verdi, aman allahım sürekli bir kusma, neyse aradım kes dedi...Sonra sandra bullock'un uyuşturucu ile ilgili bir filmi vardı, kız uyuşturucu bulamadığı zaman o ağrı kesiciden kullanıyordu...inanamadım...
nası yani dedim kendi kendime...ve usa'de hasta olmamaya çok özen gösterdim....

Adsız dedi ki...

Figencigim,
cok gecmis olsun. Arkadasim US'de tatildeyke hastalanmisti ve benzer
sorunlardan bahsetmistide, inanamamistim. Paramizla rezil olduk hastanelerde döndük diye anlatmisti. Yüzüne bakmadan, kredi karti ve bir sürü islemlerle saatlerce bekletmisler hastanede.
TR'de hic saglik sisteminle bir ilgim olmadigi icin simdiye kadar bir tecrübem yok. Ama isvicre'nin
saglik sistemini cok beyeniyorum. Doktor'dan bol birsey yok burada ve herkezin kesin bir aile doktoru, cocuklarin cocuk doktoru var. Acil seyler icin ayni gün alabiliyorlar. Anlamadiklari bir hastalik olunca aile doktoru uzman doktordan randevu alarak oraya gönderiyor aninda, yani bekletmiyorlar fazla. Tabi cocuklara dahada cok önem ve ilgi gösteriliyor.
Gerci Isvicre'nin nufusu neki. 7 miliyoncuk minik bir ülke nin minik sorunlari oluyor. US' e veya TR'ye tabi karsilastirmak dogru olmaz.
Sevgiler,
Nilüfer

Bezen Hindistan dedi ki...

canimcim selam, nasil oldu artuncum, onemli birsey degildi umarim. yazini okurken kafami sallayip durdum surekli evet gercekten oyle diyip durarak. saglik sistemi hakkaten kotu burda. hasta oldugunda sen doktor bulup gorene kadar is isten geciyor zaten. cok gecmis olsun.

Adsız dedi ki...

Sevgili Figen,

gorustugunuz dr umarim sorununuzu cozmustur.
dr-lere neden ulasilamadiginin aciklamasi senden gelmedi.
dun kuzey amerikali bir arkadasimlaydim.
ona sordum nedenini. bana ozetle sunlari soyledi :
- dr-lerin gunluk hasta bakma kotasi varmis, tahminen 10 civariymis.
fazlasina baksa da sigortadan parasini alamazmis. kayit-disi bakip da ortaya cikarsa astari yuzunden epey pahali olurmus.
- dr-ler hata yaptiklarinda, hataya yol actiklarinda baslarina gelebilecekler malum. dr hatalarinin tazminatlarini sigortalar odermis. dr-lik yapabilmek icin bu sigortanin yaptirilmasi zorunluymus. bu sigortanin primleri oldukca yuksekmis. daha once hata yapmis ve bedeli sigortaca odenmis dr-lerin sigorta primleri birden bire ucmaya basliyormus, ve yillik odemeler milyon usd-yi kolayca gecebiliyormus. baska bir engelleri olmasa bile, bu primleri odeyemedikleri icin bir daha dr-lik yapamayanlar oluyormus.
-----------------------
kuzey amerika da boyle. uzak arka bahcesinde saldim cayira mevlam kayira.
-----------------------
beterinden saklasin. ailemde ve cevremde dr hatalari yuzunden kil payi olumden donenler yeterince var. yasadigina dua etmekten baska hicbir sey yapamiyorsun. irili ufakli kendi tecrubelerim de var. ameliyatta vucutta koskocaman makas, ameliyat aletleri, tampon vb unutulmasi anatolia-da hala yasanan seyler, artmazsa mucize. hak aramaya kalksan ustune seni borclu cikarmalari olasiligi daha yuksek.
--------------------------
k.amerika-da insana ne kadar deger verildigi tartisilabilir belki ama,
anatolia-da hayvan kadar verilmiyor.
anatolia-da insan haklari fersahlarca otede, insanlar once hayvan haklarini elde edebilseler buyuk basari olacak.
--------------------------
selamlar.

FB dedi ki...

herkese selam. tatildeydik, yorum yazamadim.

Tansu; evvela sana yazmak istiyorum. TR'deki pek cok sey dedigin olcude dogru, sistem, prosedur hak getire, ancak standart ve imkani olan insanlarin buradaki kadar aci cekecegini sanmiyorum. basit durumlar icin konusuyorum, buyuk hastaliklarda, ameliyatlarda durum ne olur bilmiyorum. bu konuda US sadece prosedurler neyse onu izliyor. bana randevu vermek icin telefonu acan doktor degil ki, oranin resepsiyonu, front desk'i. bakiyor takvime her saat, hen gun dolu, ekimde gel diyor. cunku prosedur boyle isliyor. ha eger acil bir sey varsa o zaman ya ER'a (emergency'e) gidersin ya da 911'i ararsin. o zaman eger uygun doktor denk gelirse sana bakar ama cilt icin ER neye baksin ki, zaten durum son derece elzem olmadikca, adamlar icin hava hos. o yuzden eger doktorlarin takvimleri doluysa dolu, kurallar belli, ilk available zamana randevu veriyorlar. zaten marketler over the counter denilen ilaclarla dolu, sirf millet saglik sistemini boyle basit seylerle cozsun diye.

Diger arkadaslara gelince; oncelikle Artunun bu cilt sorunu anlasilamadi. bu hafta 2 sefer daha yapacagiz dr'lara. nasil mi yer buldum. yalvar yakar, please, it's not gonna take more than 5 mins diyerekten Turklugumuzu kullanaraktan. saat 7Am ve 5:30PM'e bir favor yaptilar.

Bu konuda tonlarca sey yazilir. sanildigi gibi degil sadece "uzaktan davulun sesi" hos geliyor o kadar.