Ingilizce Ogrenelim

Nasil telaffuz edersiniz ingilizcede which, where, overwhelm gibi "wh" seslerinin yanyana geldigi kelimeleri? 1 ay kadar once Bill Clinton'in "My Life" Audiobook'unu dinlerken dikkatimi cekti ilk. Sonra Jane Fonda'nin "My Life So Far"'inda da ayni sesi duyunca sasirdim. Ilk h sesi geliyor ardindan w sesi ve daha cok bogazdan cikiyor bu ses tabii. Yani bizim vic (which) oldu hvic... Onune h harfini katip bir soylemeyi deneyin biraz garip duruyor degil mi? H tam ses cikarken, V daha dogrusu W, yarim ses cikiyor.

Isteki yan kup komsum Jim'e sordum cunku gunluk hayatta telaffuz edilen sekilde degildi bu duydugum kelimeler. Jim, linguistik okumus sonra major'ini bilgisayarda yapmis, Unix dehasi bir softwareci. Bana okullarda ogretilen, ozellikle seslendirme isiyle ilgilenenlerin o kelimeleri bogazdan gelecek sekilde once h ile baslamasi gerektigini ve dogru aksanin da oyle oldugunu soyledi.

Gecen yil Pace Universitesi'den Accent Reduction kursu almistim. Aksan, insanin ana dilindeki sesleri, yabanci dilde de ayni sekilde soyleme yanlisindan kaynaklaniyor. Halbuki ingilizcede bizim dilimizde olmayan sesler de var. Bizde olmayan W, Q'dan bahsetmiyorum. "Lazy o" diye uzatilan Amerikalilarin meshur "Ooo my God"i vardir ya, oradaki "O" sesinden mesela. Bu O sesi, Oscar derken bogazdan cikan o ile a arasi bir sese donusuyor. Yakinda Oscar'lar dagitilacak, bol bol dikkatinizi ceker o zaman. Ya da Alice derken bastaki A sesi, A ile E arasi karma bir ses. Williams'daki ilk hecede cikan ses de VilyIms degil, I ile bizim i sesi arasinda birsey. Off yazarken anlatilacak gibi degil.

Hangi birimiz "elevator" derken on dislerini alt dudaklarinin altina degecek sekilde telaffuz ediyor? Eger degmiyorsa o zaman "V" sesi dogru cikmiyor demekmis. Three kelimesini hic saymiyorum bile. Ana dili ingilizce olmayan birini bu kelimeyi soylenisinden kolayca anlayabilirsiniz. Thirtythree (33) derken agzinizdan otuzuc mu cikiyor yoksa otuz agac mi? Three kolayca tree (agac) olacak sekilde soyleniyor cunku.

Adimi telefonda soylerken hep yanlis aldiklarinda da dikkatimi cekmisti. Birseyi yanlis soyluyorum diye. Cunku Figen adi bana hep, Sigen ya da Vigen olarak geri geliyordu. Megerse, F derken dudaklar one kimildayarak degil, hafif kapali sekilde on disler biraz dudaga degecek sekilde cikmaliyimis. Simdi buna dikkat ettigim zamanlarda gercekten buyuk fark yaratti, artik adimi dogru soylemeleri kolaylasti.

Hoca soyle demisti bize. "Lee will aid fair Alice" cumlesini dogru seslerle verirseniz aksan azaltma yonunde buyuk adimlar atmissinizdir. Aksan konusunda Turklerin ingilizcelerinin cok anlasilir oldugunu soyledi hocamiz amma velakin, Cinlilerin bu konuda bir firin ekmek yemeleri lazim diye ekledi. Hintli aksani hemen "ball" kelimesinden belli oluverir, dilleri arkaya gider cunku "le"sesini verirken. Her toplulugun kendine ozgu vurgulamalari, siirselligi ya da sertligi var konusurken. Turkiye'de bile sivesi olan birinin az cok nereden oldugunu anlarsiniz.

Amerika icinde de her bolgenin hatta ayni sehir icinde bile farkli aksanlara ratlaniyor. Bronx aksani, Upper NY aksani,Manhattan aksani. Ya da ulke icinde Boston aksani, Guneylilerin kendine ozgu aksani filmlere, dergilere, sakalara konu oluyor. Amerika'da en akici, net aksanin North Carolina'da oldugu soylenir. NC her ne kadar guney eyaletlerine dahil olsa da, verilen egitim sisteminin ingilizceyi net ve dogru ogretmek bakimindan o bolgede basarili oldugunu okudum ve duydum. Lisedeyken edebiyat ogretmenimiz agiz ve bogaz gelisiminin yasadigimiz cografi bolgenin sartlariyla olustugunu ve cikan seslerin de buna bagli oldugunu soylemisti.

Evet ingilizce; ogrenmek, konusmak icin kolay bir dil ama dogru sesleri vermek sanildigi kadar da kolay degil. Aksanini azaltmayi dusunenlere "American Accent Training" kitabini tavsiye ederim. Nelere dikkat edilmesi gerektigini guzel acikliyor. Ama oncelikle bir Amerikalidan ders almak daha iyi olur kaatimce. Her ne kadar gunluk hayatta Amerikalilarla calissak, gorussek, komsu ve arkadas olsak da adamlar kibarliklari geregi durduk yerde sizin aksaninizi duzeltmiyor.