My Way Or Highway

Amerika'da calismak profesyonel is hayati ve kariyer gelisimi icin cazip olmakla beraber konu eleman azaltmaya, sirketlerin departmanlari tasfiye etmesine, birlestirmesine ya da tensikata gelince son derece acimasiz.

Sirket elinize son bordronuzu verip gule gule diyebilir. Calisma yilina bagli olarak ne tek kurus tazminat alma gibi bir durum , ne de devletin size sagladigi issizlik guvencesi var. Amerika'da calisan haklari bu konuda Avrupa ve hatta sanirim degisen is kanunu dolayisiyla Turkiye ile bile kiyaslanamayacak derecede kotu. Unemployment adi altinda belirli sartlara bagli olarak eger is yerinden cikarilmissaniz 6 aya kadar ayda 440$'lik odeme yapiliyor. Yil sonunda ucte birinin vergiye gidecegini varsayinca aylik 1200$'lik bir geliriniz oluyor. Hic yoktan iyi tabii...

Tazminat verilmiyor dedik ama bazi sirketler ayrilan elemanlarina son bir iyilik(!) yapmak icin sirketin finansal verilerine bagli olarak "severance package" adi altinda 1,2,3 belki tam 6 maasa varana kadar tazminat verip is akdinizi feshediyor. Ya da bizim gibi iki sirket birlesip 80binlik hantal bir telekom devi olusunca gene eleman cikartmak kacinilmaz oluyor. Her iki sirketten gelen marketing, HR, satis, teknik destek gibi bolumler ilk organize edilmesi gereken departmanlar oldu.

Belki insanlari urkutmemek, belki finansal ve vergi yukumluluklerinin avantajlarindan simdilerde sirket sadece IT ve pazarlamacilara, gonullu ayrilma paketi (volunter separation package) sunuyor. Ben bu gruplarda calismiyorum ve boyle bir oneri gelseydi ne yapardim diye kendimi yokluyorum, cunku verilen paket oldukca cazip gorunuyor. Halihazirda isten ayrilmayi dusunenler, emekli olmak isteyenler, sikilanlar, bikanlar, yenilik arayanlar ve piyasada kisa surede is bulabilecegine inananlar icin iyi bir firsat. Oyle de bu gruplarda 9bin kisi calisiyor ve simdilik sadece 200 kisi gonullu olmus. Yani is guvencesine sahip olmak gene agir basiyor herkeste.

Peki isten ayrilinca neler kaybediyor insan?

• Bir defa duzenli her ay ya da iki haftada aldigi baz maasi
• Kendi imkanlarinizla alsaniz 4 kisilik bir aile icin yilda 10bin$ odemeniz gerekirken, sirketin sigorta sirketleriyle yaptigi ozel anlasmalar sonucu her ay bordronuzdan kesilen saglik, dis, eczane, goz primleri ki bunlar gayet mantikli rakamlar
• Yasam sigortasi, sakatlanma sigortasi
• 401k gibi ozel emeklilik primlerine katki
• Pension plan ya da o sirkete ozel emeklilik plani. Gerci bunu uygulayan sirketler artik vazgecme yolundalar. GM, IBM yilin basinda bu planlarin dereceli olarak kalkacagini soyledi.
• Bir isverene bagli calistiginiz icin devletin sizin icin odedigi emeklilik ve saglik sigortasi primleri ve bunlara bagli olarak kazandiginiz puanlar (40 puan olmadan emeklilige hak kazanilmiyor Amerika'da)
• Sirketin verdigi hisse senedi opsiyonlari (Google'de calisan herkesin neden BMW'si var saniyorsunuz)
• Sirketin verdigi cep telefonu
• Gene sirketine bagli olarak sizin evinize sagladigi internet ve telefon hatti odemeleri
• Sirketinizin anlasmasi varsa araba alma, ev, araba sigorta policesi indirimleri, cocuk yuvasi, legal konularda yardim gibi bilimum konularda indirim ve yardim saglama
• Ve unuttuklarim...

Bunlar sadece isin maddiyati. Uzun yillardir calisma hayatinin icinde olan insanlar icin bir de ustune eklenecek manevi faktorler olacaktir ki, bu da kisiye gore degisir.

Iste buranin corporate sirketleri gun geliyor, benim yolum mu senin yolun mu diye karsiniza cikabiliyor. My way ya da highway diye sorunca iyi, hic olmazsa secme sansiniz var, bir de sormadiklari...