Amerika-Turkiye Emeklilik Hatti (3)

AMERIKA'DA SOSYAL SIGORTADAN EMEKLILIK

Bir onceki yazida Amerika'da emeklilik icin sosyal guvenlik kurumunun gonderdigi kazanc belgelerinden bahsettim. Burada yil basina en fazla 4 puan almak sartiyla yaklasik her 1000$'a 1 puan veriliyor ve emeklilige hak kazanmak icin 40 puani tamamlamaniz gerekiyor. Bu da 10 yillik bir sure calismak demek en azindan. Birkac kisi tanimistim guneyde, sadece puan doldurmak, yaslandiklarinda saglik hizmetlerinden yararlanmak icin gunde birkac saat, odemesi dusuk ama sigortasi odenen islerde calisiyorlardi (evet sigortasinin odenmedigi isler burada da var. Birkac yil onceki Walmart skandalini hatirlarmisiniz?). Neyse, 1938'den sonra doganlar icin tam emeklilik yasi 67. Ancak istenirse 62'den baslayarak azaltilmis oranda maas almak sartiyla erken emekli olabiliyorsunuz.

Eger bordronuza bakarsaniz her odemede, maasinizin %6.2'si sosyal guvenlige, %1.45'i de saglik fonuna ayriliyor. Bir bu kadar daha da isveren oduyor sizin icin. Iste emekli oldugunuzda fonda biriken paralardan bize odeme yapilacak, tabii su anda biz bugunun emeklilerini oduyoruz ancak gelen dokumanlarda diyor ki; 2040 yilinda sosyal guvenlik fonunda yeterince para olmayacagi icin, 65 yasindaki Amerikalilarin sayisinin ikiye katlanmasinin da etkisiyle, ancak kazanilan haklarin %74'unu odemeye yetecekmis. Bush'un sosyal sigortayi ozellestirme gibi bir calismasi var ancak ben bugunku durumu yaziyorum. Saniyorum birkac yil icinde bu yazdiklarimda bazi degisiklikler olacaktir.

Bir diger husus da Amerika ile TR arasinda SOSYAL GUVENLIK ANLASMASININ OLMAMASI. Bu kadar insan calisiyor ve TR'ye donus yapmalari halinde buraya odedikleri primler Amerikan hukumetine kaliyor. Gorunen o ki, sosyal guvenlik anlasmasi yapilmakta olan ulkeler arasinda da yok Amerika'nin adi. Gelecek ne gosterir bilinmez tabii, ama umarim hukumet buradaki vatandaslarini korumak yonunde adimlar atar. Cunku, geldiniz diyelim H1B ile 6 yil calistiniz ve 40 puani dolduramadiniz geriye dondunuz ama Sosyal Guvenlige binlerce dolar kesinti yapildi bordrolarinizdan. Eger bundan ilerde yararlanamayacaksaniz niye geriye odenmesin ki? Haklarin korunmasi anlaminda guvenlik anlasmasinin yapilmasi bence cok onemli.

Emekliliginizi planlama adi altinda degisik konulara deginen ve guzel fikir veren bir link var burada. Emeklilik yasinizi belirleyip (62'den sonra) yillar boyundaki kazancla ne kadar maas alacaginiz, eger tam emeklilik yasini secerseniz bunun nasil etkisi olur gibi...

Yurtdisinda yasayinca ilersini dusunmek bazen soru isareti yaratabiliyor. Burada kalir miyim, TR'ye doner miyim, St. Tropez'e mi yerlesirim simdiden ucu acik sorular ve dolayisiyla senaryoya uygun sorularin da cevabini ariyor insan.

Amerikan vatandasi degilsiniz ve Amerika'da yasiyorsunuz. Emeklilige hak kazandiginizda burada yasamaniz sartiyla sizin sosyal sigorta haklarindan yararlanmaniz mumkun. Diyelim TR'ye donus yaptiniz, eger 6ay'dan fazla orada kalirsaniz bu haklari kaybediyorsunuz. Ilgili link. Yani Amerika sizin residence olmanizi hukme bagliyor. Baska bir pdf dokumani da burada.

Amerikan vatandasiniz ve Amerika disinda yasamayi sectiniz. Sosyal guvenlik hakkina sahip olma yasinda, size Amerika disinda yasasaniz da emeklilik odemesi yapiliyor, ancak sanirim sinirli ulkeler haric Kanada, Meksika gibi, buradaki Medicare'e denk dusen saglik hizmetini alamiyorsunuz. Amerika disinda yasayinca farkli vergi kurallari devreye giriyor, burada deniyor ki, eger Amerika disindaysaniz %25.5 federal vergi odeyeceksiniz. Yalniz TR'deki toplam kazanclarinizla beraber (orada da emekli oldugunuzu varsayip) nasil bir vergi uygulamasi yapiliyor bilmiyorum. Cunku ulkeler arasinda cifte vergilendirme anlasmasi oldugu durumda iki ulkede de vergi odememek icin bazi duzenlemeler yapiliyor ve vergisi odenen tarafta diger taraftan muaf oluyorsunuz.