Sayilarla Dunya

Ekonomist gecen hafta "World in Figures" kitapcigini verdi. Icindekilere bakarken ilginc bazi istatistikler goruyorum. En cok hangi ulkenin televizyon seyrettiginden tutun da, en cok hukumlunun nerede oldugu, ofis kiralarinin en pahali oldugu, yasam kalitesinin olculdugu istatistiklere kadar yok yok. Sonra da bazi ana kalemler ulkeler bazinda siralanmis. Ilginc bazi sayilari yazmak istedim.

Yasam kalitesinin en yuksek oldugu ulkeler sirasiyla Norvec, Isvec, Avusturalya, Kanada, Belcika, Hollanda, Izlanda, Amerika, Japonya, Irlanda, Isvicre, Ingiltere diye gidiyor. Listede 60 ulke var ve TR ilk 60'da yok. Yakin zamana kadar kisi basina dusen gayri safi milli hasila olarak olculen kisisel zenginlik/indeks, 1990'da Birlesmis Milletler'in, sadece devletlerin ekonomik zenginligi baz almasini yanlis bularak, kisisel gelisim indeksini (human development index=hdi) yayinlamasiyla daha dogru bir tesbit yapilmis. Buna gore ulkeler 0-100 arasinda bir skalaya tabi tutuluyor. 80'dan yukari olanlar yuksek kisisel indeksi olan ulkeler, 50-79 arasi orta, 50'dan asagisi dusuk.

Bu arada HDI; kisi basina gayri safi milli hasila, yasam beklentisi, ulkenin politik stabilizasyonu, aile yasantisi, sosyal yasam, is guvencesi, cografya-iklim, kadin-erkek esitligi ve politik ozgurluk baz alinarak hesaplanirmis duyrulur.

Yasam kalitesinin en yuksek oldugu sehirler; Cenevre, Zurich, Vancouver, Viyana, Duseldorf, Frankfurt, Munich, Auckland (Yeni Zelenda'daymis), Bern, Kopenhag, Sidney. Anlasildigi uzere Alman kokenli sehirler basi cekiyor buyuk arayla.

Yasam kalitesinin en dusuk oldugu sehirler Bagdat (hic surpriz degil tabii), Bangaui (Orta Afrika Cumhuriyetin'deymis), Brazzaville (Kongo'da), Kartum (SudaN) diye gidiyor. Ilk 11'de hep Afrika ulkeleri var.

TV seyretme rekoru haftada 22.4 saat ile Tayland'da. Sonrasinda Filipinler, Misir, TR (20.2 saat), Endenozya, US, Tayvan geliyor.

Okuma aliskanliginda Hindistan haftada 10.7 saat, Tayland 9.4 saat, Cin 8, Filipinler 7.6 saat harciyor. Uzakdogunun egitim disiplinini gostermesi acisindan iyi bir gozlem.

En cok internet basinda olan ulkeler; Tayvan 12.6 saat, Tayland, Ispanya, Macaristan, Cin, Honkong, Polonya, TR (10.6).

Sigara tuketiminde kisi basina gunluk 8.6 adet sigarayla Yunanistan onde. Bulgaristan, Makedonya, Bosna, Japonya, Ispanya, Kuzey Kore diye gidiyor. Ister inanin ister inanmayin TR listelenen ilk 19 arasinda yok, sasirdim.

Obezitenin en yuksek oldugu ulkelerin basinda Amerika gelmiyor :) Kadin ve erkeklerde ayri ayri olcum yapilmis. Erkeklerde; Lubnan, Katar, Panama, Amerika, Yunanistan (sasirtici geldi bana), Kuveyt, Kibris. Kadinlarda ise; Katar, Suudi Arabistan, Birlesik Arap Emirlikleri, Lubnan, Yunanistan, Panama, Albania, Malta, Bahreyn, Amerika diye gidiyor.

En cok trafik kazalarinin oldugu ulkeler Malawi, Ruanda, Guney Kore, Kosta Rika, Kenya, Hindistan, Honduras, Misir, Sri Lanka, Portekiz, TR, Honkong. Ayni istatistik olumcul olan kazalar diye bir baska kategori de daha degerlendirilmis. Malawi ile basliyor ve liste yukardakine benzer gidiyor... TR 26. sirada.

Tatile en fazla para harcayan ulkeler Almanya ile basliyor. Amerika, Ingiltere, Japonya, Franse, Italya ile devam ediyor. Ve bu para basta Fransa'da, Ispanya'da, Amerika'da, Italya'da harcaniyormus. TR listede 15. sirada, Yunanistan ve Polonya'dan sonra.

Satinalma gucu en yuksek ulkeler Luksemburg, Norvec, Amerika, Bermuda, Isvicre, Danimarka, Kayman Adalari, Irlanda, Izlanda ve Kanada ilk 10'da. TR ilk 70'da yoktu.

Genel olarak baktigimda, Kuzey Amerika ve Bati Avrupa ulkeleri refahin, zenginligin, istihdam kaynaklarinin, teknolojinin, icatlarin basini tutarken, Afrika unutulmus dunyayi temsil ediyor. En cok olum orani, en az yasam beklentisi gibi uclarda en az ve en cok olan ne varsa Afrika ulkelerinde. Sadece Angelina Jolie'nin gayreti yetmez ki orayi kurtarmaya...